Ketika dunia beralih ke arah sumber tenaga yang lebih mampan, Malaysia berada pada saat yang penting dalam landskap tenaganya. Dengan ekonomi yang semakin berkembang, permintaan tenaga yang semakin meningkat, dan keperluan mendesak untuk menangani perubahan iklim, masa depan tenaga boleh diperbaharui di Malaysia membentangkan kedua-dua peluang penting dan cabaran yang menggerunkan. Artikel ini meneroka prinsip pembangunan lestari di Malaysia, potensi pertumbuhan masa depan, dan strategi yang diperlukan untuk memanfaatkan potensi ini dengan berkesan.
Landskap Tenaga Semasa di Malaysia
Sektor tenaga Malaysia secara tradisinya bergantung kepada bahan api fosil, terutamanya gas asli dan arang batu, yang menyumbang sebahagian besar daripada penjanaan kuasanya. Sehingga 2021, kira-kira 60% daripada penjanaan elektrik Malaysia datang daripada gas asli, diikuti oleh arang batu (sekitar 35%) dan kuasa hidro (kira-kira 5%). Walaupun sumber ini telah menyokong perindustrian pesat negara dan pertumbuhan ekonomi, ia juga dikaitkan dengan pelepasan gas rumah hijau dan kemerosotan alam sekitar.
Menyedari keperluan untuk strategi tenaga yang lebih mampan, kerajaan Malaysia telah mula mengalihkan tumpuannya ke arah sumber tenaga boleh diperbaharui, termasuk solar, angin, biojisim dan kuasa hidro. Peralihan ini penting bukan sahaja untuk kelestarian alam sekitar tetapi juga untuk keselamatan tenaga dan kepelbagaian ekonomi.
Potensi untuk Pertumbuhan Tenaga Boleh Diperbaharui
1. Tenaga Suria
Malaysia dikurniakan cahaya matahari yang banyak, menjadikan tenaga solar sebagai salah satu sumber tenaga boleh diperbaharui yang paling menjanjikan di negara ini. Kerajaan telah menetapkan sasaran bercita-cita tinggi untuk penjanaan tenaga suria, menyasarkan 31% daripada jumlah campuran tenaga datang daripada sumber boleh diperbaharui menjelang 2025. Pelan Hala Tuju Tenaga Suria 2030 menggariskan strategi untuk mencapai matlamat ini, termasuk insentif untuk pemasangan panel solar dan promosi tenaga suria dalam sektor kediaman, komersial dan perindustrian.
Pertumbuhan tenaga suria jelas, dengan jumlah kapasiti solar terpasang meningkat dengan ketara dalam beberapa tahun kebelakangan ini. Kedudukan Malaysia sebagai pengeluar utama panel fotovoltaik solar (PV) meningkatkan lagi potensinya dalam bidang ini, membolehkan negara memanfaatkan kedua-dua pasaran domestik dan antarabangsa.
2. Kuasa hidro
Tenaga hidro adalah satu lagi komponen penting dalam portfolio tenaga boleh diperbaharui Malaysia. Negara ini mempunyai beberapa loji kuasa hidro berskala besar, terutamanya terletak di Sarawak dan Sabah. Walau bagaimanapun, terdapat potensi untuk mengembangkan projek kuasa hidro berskala lebih kecil dan aliran sungai, yang boleh membekalkan tenaga ke kawasan terpencil tanpa kesan alam sekitar yang berkaitan dengan empangan besar.
Kerajaan telah mengiktiraf peranan kuasa hidro dalam mencapai sasaran tenaga dan mengurangkan pergantungan kepada bahan api fosil. Pelaburan berterusan dalam kedua-dua projek kuasa hidro besar dan kecil boleh membantu memenuhi keperluan tenaga Malaysia secara mampan.
3. Biojisim dan Biogas
Malaysia adalah salah satu pengeluar minyak sawit terbesar di dunia, dan industri ini menjana sisa biojisim yang banyak. Memanfaatkan sisa minyak sawit untuk penjanaan tenaga melalui teknologi biojisim dan biogas memberikan peluang besar untuk pembangunan tenaga boleh diperbaharui. Dengan menukar sisa pertanian kepada tenaga, Malaysia boleh mengurangkan sisa di samping menjana tenaga bersih.
Kerajaan telah memperkenalkan inisiatif untuk menggalakkan pengeluaran tenaga biojisim, termasuk insentif kewangan dan pembiayaan penyelidikan. Sektor ini berpotensi untuk menyumbang secara signifikan kepada matlamat tenaga boleh diperbaharui Malaysia di samping menyokong pembangunan luar bandar.
4. Tenaga Angin
Walaupun potensi tenaga angin Malaysia tidak begitu ketara seperti sumber tenaga solar atau hidronya, wilayah tertentu, khususnya di bahagian utara negara, menunjukkan janji untuk pembangunan tenaga angin. Kerajaan sedang meneroka projek tenaga angin, dan dengan kemajuan dalam teknologi, turbin angin berskala kecil boleh menjadi lebih berdaya maju.
Rangka Kerja dan Dasar Strategik
Untuk memanfaatkan potensi tenaga boleh diperbaharui, Malaysia memerlukan rangka kerja dasar komprehensif yang menyokong pelaburan, inovasi dan kemampanan. Beberapa inisiatif dan dasar telah pun dilaksanakan:
1. Akta Tenaga Boleh Diperbaharui 2011
Akta ini mewujudkan rangka kerja untuk menggalakkan tenaga boleh diperbaharui melalui tarif suapan (FiT), membenarkan pengeluar kuasa bebas menjual tenaga elektrik yang dijana daripada sumber boleh diperbaharui kepada grid. Mekanisme ini telah berjaya memberi insentif kepada pertumbuhan sektor tenaga solar dan biojisim.
2. Dasar dan Pelan Tindakan Tenaga Boleh Diperbaharui Negara
Kerajaan telah menggubal dasar ini untuk menetapkan sasaran yang jelas untuk penjanaan tenaga boleh diperbaharui, termasuk matlamat untuk mencapai 20% daripada jumlah campuran penjanaan elektrik daripada sumber boleh diperbaharui menjelang 2025. Pelan itu menggariskan strategi untuk mengembangkan kapasiti tenaga boleh diperbaharui dan meningkatkan infrastruktur grid.
3. Skim Pembiayaan Teknologi Hijau
Untuk menggalakkan pelaburan dalam projek tenaga boleh diperbaharui, Malaysia telah memperkenalkan mekanisme sokongan kewangan seperti Skim Pembiayaan Teknologi Hijau, yang menyediakan pinjaman dan geran untuk menyokong pembangunan teknologi hijau, termasuk dalam sektor tenaga boleh diperbaharui.
Cabaran untuk Diatasi
Walaupun terdapat potensi besar untuk tenaga boleh diperbaharui di Malaysia, beberapa cabaran mesti ditangani untuk memastikan pelaksanaan yang berjaya:
1. Infrastruktur Grid
Infrastruktur grid sedia ada di Malaysia direka terutamanya untuk sumber tenaga konvensional. Menaik taraf dan mengembangkan grid untuk menampung sumber tenaga yang diedarkan dan boleh diperbaharui adalah penting untuk memastikan kebolehpercayaan dan kecekapan. Ini mungkin memerlukan pelaburan yang besar dan perancangan yang teliti.
2. Halangan Kawal Selia
Walaupun dasar wujud untuk menggalakkan tenaga boleh diperbaharui, halangan kawal selia boleh menghalang pembangunan projek. Memperkemas proses membenarkan dan mewujudkan persekitaran kawal selia yang lebih telus boleh membantu memudahkan pertumbuhan projek tenaga boleh diperbaharui.
3. Kesedaran dan Penerimaan Awam
Meningkatkan kesedaran orang ramai tentang faedah tenaga boleh diperbaharui adalah penting untuk memupuk penerimaan dan sokongan. Kempen pendidikan boleh membantu menghilangkan salah tanggapan dan mempromosikan kelebihan tenaga boleh diperbaharui, termasuk penciptaan pekerjaan, faedah alam sekitar dan keselamatan tenaga.
4. Kekangan Kewangan
Akses kepada pembiayaan kekal sebagai cabaran penting bagi banyak projek tenaga boleh diperbaharui, terutamanya untuk perusahaan kecil dan sederhana (PKS). Model pembiayaan yang inovatif, seperti perkongsian awam-swasta, bon hijau dan inisiatif pembiayaan komuniti, boleh membantu mengatasi halangan ini.
Peranan Inovasi dan Teknologi
Inovasi dan teknologi akan memainkan peranan penting dalam mempercepatkan peralihan kepada tenaga boleh diperbaharui di Malaysia. Kemajuan dalam storan tenaga, grid pintar dan teknologi kecekapan tenaga boleh meningkatkan kebolehpercayaan dan kecekapan sistem tenaga boleh diperbaharui.
1. Penyelesaian Penyimpanan Tenaga
Teknologi penyimpanan tenaga, seperti bateri, adalah penting untuk menguruskan sumber tenaga boleh diperbaharui yang terputus-putus seperti solar dan angin. Melabur dalam penyelesaian penyimpanan tenaga boleh membantu menstabilkan grid dan memastikan bekalan tenaga yang boleh dipercayai, walaupun semasa tempoh penjanaan rendah.
2. Teknologi Grid Pintar
Melaksanakan teknologi grid pintar boleh mengoptimumkan pengagihan dan penggunaan tenaga. Dengan menyepadukan sumber tenaga boleh diperbaharui ke dalam grid dengan lebih berkesan, Malaysia boleh meningkatkan kecekapan tenaga dan mengurangkan pergantungan kepada bahan api fosil.
3. Penyelidikan dan Pembangunan
Meningkatkan pelaburan dalam penyelidikan dan pembangunan (R&D) adalah penting untuk memacu inovasi dalam teknologi tenaga boleh diperbaharui. Kerjasama antara universiti, institusi penyelidikan dan sektor swasta boleh membawa kepada pembangunan penyelesaian baharu dan penambahbaikan kepada teknologi sedia ada.
Kesimpulan
Masa depan tenaga boleh diperbaharui di Malaysia adalah cerah, dengan potensi besar untuk mengubah landskap tenaga dan menyumbang kepada pembangunan mampan. Dengan memanfaatkan sumber aslinya yang banyak, melaksanakan dasar yang menyokong, dan memupuk inovasi, Malaysia boleh mencapai matlamat tenaga boleh diperbaharuinya dan mengurangkan pergantungannya kepada bahan api fosil.
Ketika negara menuju ke arah masa depan yang lebih hijau, lebih mampan, penyepaduan tenaga boleh diperbaharui ke dalam campuran tenaga negara bukan sahaja akan meningkatkan kemampanan alam sekitar tetapi juga mewujudkan peluang ekonomi, meningkatkan keselamatan tenaga, dan menyumbang kepada kesejahteraan rakyatnya. Perjalanan ke arah tenaga boleh diperbaharui bukan tanpa cabaran, tetapi dengan komitmen dan kerjasama di kalangan semua pihak berkepentingan, Malaysia boleh muncul sebagai peneraju dalam sektor tenaga boleh diperbaharui di Asia Tenggara.
